FEODALİTE

Yazar Ece Su Çevik - 10 Ağustos 2022

Tarihçilerin, karolenj krallarının büyük çabalarla kurdukları merkezî yapılanmanın yerini alan yeni siyasal, toplumsal ve ekonomik düzenin egemen olduğu X. ve XII. yy'lar arasındaki dönemi « feodal dönem » olarak adlandırırlar. Bu dönemin görünürdeki en belirgin özelliği, fief ile vasallığın, aristokrasi bünyesinde yaygınlaşmasıdır. Feodal-vasal sistem, merkezî iktidarın zayıflaması sonucunda doğdu ve geliştikçe merkezî iktidarı iyice güçten düşürdü: vasalların senyörlerine olan bağlılığı, bir zamanlar krala veya kralın temsilcisi olan kontlara gösterilen sadakati hizla gölgede bırakmıştı. Üstelik vasallara bağışlanan fieflerin büyük bölümü, tahsis veya gasp yoluyla soylularin eline geçmiş olan kamu arazileri ve ya krallık topraklarıydı. Senyörlük topraklarına hâkim bir şatoda yaşayan senyör, bu sinırlar içinde, yönetim ve yargı yetkisi olan tek kişiydi. Üstelik, o çağın toprak mülkiyeti hukukuna ve vergi imtiyazlarına dayanarak, köylülerden kendisi ve vasalları adına rant talep edebiliyordu. Bu nedenle senyörlük rejimi, köylüyü sonunda köle durumuna getiriyordu.Bu toplumsal ve ekonomik düzene feodalizm denir. Her şeyden önce krallık otoritesinin zayıflaması ve vasallık ilişkilerinin arapsaçına dönmesi, ayrıca senyörlerin halk üzerindeki zulüm ve baskısı, aristokratlar arasındaki savaşlar ve Kilise'nin mallarına el konulması nedeniyle bu dönem genellikle bir kargaşa dönemi olarak değerlendirilir. Oysa feodal toplumun da kendine özgü bir düzeni vardır: egemen grup, vasalların bağlılık yeminleriyle, kendi aralarındaki kan bağlarıyla ve kendilerine boyun eğen köylüler karşısındaki erişilmez kibirleriyle beslenen bir dayanışma içindedir. Üç tabakadan (ruhban sınıfı, savaşçılar ve köylüler) oluşmuş bir toplum modelini benimseyen Kilisede de, savaşçılara, Hristiyan inancına özgü şövalyelik ruhu aşılayarak bu dayanışmaya bütün ağırlığıyla katkıda bulunur. Ne var ki, XIII. ve XIV.yy'larda, merkezi yönetimin otoritesini kabul ettirmesi ve toplumdaki köklü değişiklikler karşısında feodalitenin egemenliği giderek zayıfladı. Ama bu düzenin bazı kalıntıları bir süre daha varlığını korudu.