YAZAR! YA BAŞ TACI YA DA LANETLİ KİŞİ

Yazar Ece Su Çevik - 4 Temmuz 2022

Yazarın saygınlığının toplumlarca kabul edilmesi kolay olmamıştır. Yazarın, kelimenin modern anlamıyla ortaya çıkması için, edebiyatın yükselen bir değer olarak kabul edilmesi ve özerk bir alanı olması gerekti. Yazar, bu nedenle Batı'nın kültür sahnesine oldukça geç çıktı: önceleri yazıcılık yapan yazar, sonra yazmaya yöneldi. Bu yönelimin de ikili bir sonucu oldu; çünkü yazarın el üstünde tutulduğu dönemde ona toplumda ayrıcalıklı bir yer kazandıran bu yetenek, mesleğini uygularken karşısına dikilen siyasal güçlere ters düşmesi halinde başına dert açacaktı.

Edebiyatı, Avrupa'nın kültür alanında özerkliğini ancak XVII.yy ortalarında sağlamlaştırmıştır. O zamana kadar, daha çok edebiyat adamlarından, şairlerden, yazanlardan söz edilirdi. Buradaki "yazan" kelimesi, yazının kabul edilmiş ahlaki ve estetik ölçülerle uyumlu olmasının verdiği güvence anlamına gelmekteydi. Yetki ondaydı.

Yazarın hikayesi böyle başladı: bu imkansız bir konum peşinde koşan insanların hikayesidir.

Edebiyat etkinliklerinde gitgide artan profesyonelleşme ve XVIII. yy'da yazarların siyaset sahnesine çıkması, durumlarını büyük ölçüde değiştirdi: yaşamak için çoğunlukla ikinci bir iş yapmak zorundaydılar, ama Aydınlanma Çağı' nın yazarları her şeyden önce ulusal birliğin can evinden yer eden metinleriyle var oldular. Yazarlar, görüşlerine başvurulacak kişiler ve düşünce ustaları haline gelmişti, ama hala sosyal alanda belirgin bir yerleri yoktu.

Romantizm, yazarı el üstünde tutacak, kutsayacaktır. Yazar bir büyücü, geleceği gören ve açıklayan bir peygamber, devrimlerin içinde bir kraldır. Ama hangi krallığın kralı? Yazar kutsanmasıyla birlikte uzak bir kıyıya da itilmiş oldu: tanrıların ve insanların acımasız lanetinin peşini bırakmadığı bahtsız yazar, romantik dönemden itibaren kral olmaktan çok, lanetlenmiş bir günahkardır. İki kutup arasında kalan çağdaş yazar, bu çelişkiyi yaşamaya devam ediyor: o bir dahi ve bir hasta olarak tanrısal esinlere açık ve kuşku duyulan farklı biridir. XX. yy'da medyanın üstünlük kazanması, yazarın görkemli yalnızlığının daha çok ortaya çıkmasına yarar sağladı.